Leren door doen

In mijn eerste blog doe ik verslag over mijn recentelijke lessenreeks voor en door CMV studenten van de HvA rond het keuzevak; Ondernemen, gewoon doen!, waarbij het Sociaal Ondernemen centraal staat. In een reactie op mijn blog kreeg ik de vraag wat mijn persoonlijke bevindingen zijn met deze praktijgerelateerde aanpak. Die vraag laat me dan vervolgens niet los en leidt dan tot de volgende hersenspinsels.


Wat betekent leren voor mij? Hoe heb ik leren tot nu toe zelf ervaren? Wat heeft dat voor effect gehad op hoe ik nu zelf mijn overdrachtsactiviteiten ontwerp en uitvoer.


Op het conservatorium heb ik ooit een eindscriptie gemaakt over hoe je effectief iets kunt afleren. Ik had zelf jaren lang verkeerd les gehad op mijn instrument en ondervond dus zelf aan den lijve hoe het is om iets af te moeten leren.......op de verkeerde manier snapte ik pas jaren later. Ik liep vast bij de foute docent en kwam daarna terecht bij een hoofdvakdocent die alles voorspeelde en met de nodige tirades mij probeerde een exacte kopie van zichzelf te maken. Hij speelde erg goed, laat daar geen misverstand over bestaan. Zijn pedagogische, didactische visie en aanpak daarentegen waren precies aan de andere kant van dat spectrum te vinden. Bagger! Als student voel je je toch erg geïmponeerd en je wilt toch ook niet wéér naar een ander conservatorium. Dus je laat het zo goed en zo kwaad over je heen komen. Dit duurde vijf jaar op wekelijkse basis. What was I thinking....?

Een uur voordat ik uiteindelijk jaren later mijn solo eindexamen ging spelen voor publiek zat ik in de coulissen te wachten en legde mijzelf de volgende keuze voor; precies doen wat de docent had gezegd en een slecht examen doen zoals de voortekenen mijzelf en iedereen die mij had horen spelen deed vermoeden, of vanaf dat moment alles loslaten en helemaal vrij mijn eigen gang gaan en het concert van mijn leven geven. Tot op de dag van vandaag ben ik blij met de keus die ik toen heb gemaakt. Ik ben helemaal los gegaan en heb het beste concert ooit gegeven. Het is dus gelukkig nog goed met me gekomen. Weliswaar via een harde en lange leerschool. 

Hoe kun je eigenlijk echt iets afleren? Ik kwam met die vraag bij het Behaviourisme terecht. Het was eigenlijk heel simpel. Concentreer je op het aanleren, bekrachtig goed gedrag bijvoorbeeld door het geven van positieve feedback (stimulus-respons) en negeer gewoon het 'foute' gedrag. Dat heb ik vervolgens jarenlang op honderden van mijn instrumentale leerlingen kunnen botvieren en het werkte eigenlijk best goed. Nadat ik mijn muziekpraktijk achter me liet reflecteerde ik als volgt op die jarenlange lespraktijk. Ik had veel mensen goed leren spelen, en ook best op een prettige manier zoals ik terughoorde. Wat ik veel te weinig had gedaan is mensen zelf dingen laten uitvogelen. Ik stond altijd klaar met een goed bedoeld antwoord en achteraf was ik daar niet blij mee.

Jaren later ben ik gestart met een MBA opleiding aan een Nederlandse Business School die werkte volgens de principes van Action Learning. De basis van action learning is dat je leert door wisselwerking te stimuleren tussen geprogrammeerde kennis (boeken, internet ed. en wat we daaruit geleerd hebben) en de kennis die ontstaat door het stellen van vragen. (tacet knowledge; ofwel de (ervarings)kennis die in onze hoofden zit 'opgesloten' te ontsluiten). Deze dynamiek wordt vervolgens gekoppeld aan verbeter loops van; acties, reflecties en bijstelling. Het wordt in kleine actiegerichte groepjes uitgevoerd die samen ook weer onderdeel uitmaken van een grotere groep waar kennis wordt gedeeld en onderling toegevoegd. De grondlegger van Action Learning, Reg Revans, is zo ooit begonen met een groepje Engelse mijnwerkers te leren kilometers onder de grond hun eigen problemen op te gaan lossen.

Deze manier van leren en werken voelde voor mij als gegoten en ben ik gaan integreren in mijn stijl van lesgeven aan studenten. Combineren van theorie en praktijk, leren door doen en zelf op een ondernemende manier op onderzoek uitgaan. Veel vragen stellen, acties uitzetten en in korte tijd veel verbeterslagen maken. Kern is dat in de groep het aanwezige potentieel maximaal ontsloten wordt en onderling verbonden. Bij de samenstelling van groepjes kijk ik dan vooral naar de voorkeurstijlen van studenten (bijvoorbeeld via de Belbin teamrollen) en combineer zo zoveel mogelijk complementaire voorkeurstijlen om de diversiteit in de groepen zo maximaal mogelijk te maken. 

Het is ontzettend leuk om te doen en ik krijg veel positieve respons van studenten en dat geeft energie om op deze weg door te gaan en te ontwikkelen. Daarbij heb ik ook zelf nog veel te leren, en dat is juist zo leuk bij het werken met studenten. Ze weten samen zo veel meer dan ik in mijn eentje. Eén van de lijfspreuken van een Covey trainer is: teach to learn. En daar kan ik mij uitstekend mee identificeren. 

Door: Hendrik-Jan Trooster

---